EDM
ELECTRONIC DANCE MUSIC
sve što ste željeli znati a niste imali koga pitati.

QUIZ

istorijaEDM  Techno,trance,house

Istorija

1920. godine, ruski elektronski genije, poreklom Jevrejin, Leon Themerin razvija prvu verziju sintesajzera. Biva likvidiran od strane staljinisticke tajne policije u inostranstvu, gde je pobegao ne bi li sacuvao svoj izum. Ne zna se sta se dogodilo sa originalnim otkricem.
1960.
XX vijek pripada "novoj muzici". Novi koncepti kao sto su muzicke kompozicije na matematickim principima Arnold Schoenberg-a i Eric Satie-a, zvuci masina Luigi Russolo-a i Mauricio Kagel-a, ili generatori slucajnosti John Cage-a se sve vise sire. 50-tih godina ovog veka Karlheinz Stockhausen zasniva svoju teoriju i praksu elektronske muzike. Po izumecu E-Piano-a (1958) i analognog Moog sinthesizer-a (1965), koji su se na trzistu pojavili 1967 godine moderna elektronika pocinje da zalazi u domen moderne muzike. Pozne 60-te donose programsku muziku elektronskih pionira, kao sto su Walter Carlos, a i prve radove Art-Rock bandova tipa Pink Floyd, Emerson Lake & Palmer i The Residents. U New York-u isplivavaju i avangardisti Steve Reich i Phillip Glass, sa "estetikom melodijskog i ritmickog ponavljanja". Kamen temeljac techna je postavljen!

1970. SOUL/DISCO/FUNK
Diskoteke 70-tih godina prozima Soul i Funk muzika americkog kova. Giorgio Moroder spada medju pionire pro-sintesajzerske elektronske disko-muzike. Njujorske etikete tipa Sal Soul stvaraju ekstaticni Disko-Gospel stil. House muzika je na pomolu.
-Pioniri EDM. 1971 godine grupa Kraftwerk u Dusseldorf-u stvara prvu konkretnu i celovitu elektronsku pop-muziku. Ralf Hutter & Co. vode elektronsku koncepciju, dovodeci ritam masinu, sintesajzer i vokoder do svojih granica, nevidjenih za te epohe. Njihova prva izdanja "Autobahn" (1974) i "Die Mensch Maschine" (1978) postaju prvi elektronski klasici. Stavise, berlinski Cosmo-rockeri Tangerine Dream (pocev od 1970) i neo- elektronicari Edgar Froese i Klaus Schulze postaju sve uvazeniju, kao i eksperimenti grupe Can, Holger Czukay-a i Damo Suzuki-ja. Ovaj prodor je konacno urodio plodom, kako bi se

- 1976 pojavio i Jean-Michel Jarre sa svojim suptilnim muzickim epom "Oxygene". Uporedo sa ovim dogadjajima, Alan Vega, Martin Rev i njihov duet Suicide iz San Francisco-a krece sa radom, sto ce uspostaviti direktan odraz na daljem razvoju elektronske muzike.
ELECTRO-WAVE
Seme koje su posejali Kraftwerk radja dalje plodove krajem 70-tih u vidu industrijskih aktova tipa Throbbing Gristle, Human League, Ultravox, Cabaret Voltaire, Devo, Yellow Magic Orchestra (Japan), Simple Minds, Pere Ubu, Orchestral Manoeuvres in the Dark i Gary Numan-a.

1980. US PRE-HOUSE ERA
Ostriji Disco zvuci 70-tih bili su negovani na istocnoj obali i na srednjem zapadu Amerike, kako bi se u New York-u stvorile prve klupske kompozicije. Tony Humphries i David Morales postaju zvezde DJ scene. Paradise Garage Club postaje trend br.1. Istovremeno Franki Knuckles postaje DJ u underground klubu The Warehouse u Chicago-u, a Farley Keith osniva udruzenje DJ-a pod nazivom Hot Mix 5. U Detroit-u osnivac Cybotron-a Juan Atkins, producira svoje prve electro numere. ELECTRO-BOOM Pojavom nove digitalne sinti-generacije, stvara se i jedna nova konkretizovana elektronska muzika. Neo-romanticari poput Visage, Depeche Mode, Yazoo, Heaven 17, Yello, Klaus Nomi, Human League, D.A.F. i Japan preuzimaju kormilo, a polako se isticu i bendovi poput Skinny Puppy i Severed Heads. Boom koji je napravila ova scena je uslovio i osnivanje techno-club-a Talla2XCL u Frankfurt-u, 1984 godine. Poplava i ekspanzija Heavy Metala-a, zatim bandova poput Einsturzende Neubauten, Noise-a i No Wave-a Lydia-e Lunch ce kasnije uticati na razvoj Hardcore Techno/Gabbahouse-a, a dalji razvitak Hip Hop kulture i pojavu Breakbeat-a u Britaniji pocetkom naredne decenije.
AMBIENT
Koristeci parametre Glam Rock-a iz ranih 70-tih i E i U muzike, bivsi clan Roxy Music - Brian Eno, kreira sasvim novi zvuk baziran na buci. Naziva je Ambient muzikom ili muzikom za docaravanje i dozivljavanje prostora, ali koja istovremeno zavisi od prostornog efekta kako bi se mogla u potpunosti i doziveti. 1979 on izdaje "Music for airports" i ostale Ambient klasike.
1984/85. NEW YORK HOUSE
Dvije godine pred zatvaranje kluba Paradise Garage (tj. u jesen 1987), top DJ Larry Levan daje poseban naziv tkzv. "4 to the floor" muzici - Garage House. DJ producenti, poput David Morales-a, Robert Clivilles-a, David Cole-a, Musto & Bones-a i Todd Terry-ja pruzaju "uptempo" varijantu - New York Club House.

CHICAGO (DEEP) HOUSE
1984 i 1985 etikete poput Trax i DJ International utemeljuju novu vrstu klupske muzike koja prosto tera na pokret, kombinacijom sintetizovanih bas linija i kompjuterski generisanih tonova. Termin "House" potice od kluba Warehouse, gde DJ Frankie Knuckles rame uz rame sa Marshall Jefferson-om i Fingers Inc. postaje pionir Chicago House-a. EBM Electronic Body Music postaje koncept koji lansira inspirativni belgijski band Front 242 na omotu svog maxi singla prvenca 1984 godine. Od tada, EBM ostaje sinonim za tvrdu, pokretacku, izrazito dinamicku, slikovitu i apokalipticnu muziku, manifestovanu kroz radove grupa poput The Klinik, Nitzer Ebb, Vomito Negro, Frontline Assembly, Ministry, Clock D.V.A. itd. GERMAN HOUSE ROOTS (part 1) Razvoj novih tehnologija, narocito informatike, u Franfurt-u pruza mogucnost producent DJ-ima kao sto su Westbam i Klaus Jankuhn osnivanje etikete Low Spirit, kao i komponovanje numera tipa "This is not a Boris Becker song" i "Monkey say, Monkey do". Zajedno produciraju i singl "Electrica Salsa" DJ Sven Vath-a sa Munzing/Anzilotti autorskim tandemom, koji ce kasnije formirati Snap!

1987. DETROIT TECHNO 1
Inspirisan Alvin Toffler-om, koji u svojoj knjizi "The third wave" propagira dolazak "Techno buntovnika", Juan Atkins osniva Model 500 i svoju Metroplex etiketu 1985, na kojoj izlazi i njegova Experimental House numera "No UFOs". A pod uticajem Kraftwerk-a i analognih sintesajzera, Kevin Saunderson i Derric May stvaraju originalni zvuk Detroit Techno-a.
CHICAGO ACID HOUSE
Uporedo sa dogadjajima u Detroit-u, u Chicago-u se pojavljuje jedna minimalisticka House varijanta, potpuno zasnovana na Roland 808 Drumcomputer-u, Roland 303 Bassline-u i zvucima koji se njima mogu proizvesti. Ilustracije ovog sounda su Phuture ("Phuture Trax"), Sleazy D. ("I've lost control"), Maurice ("This is Acid"). Pojam Acid lansirali su DJ Larry Sherman i osnivac DJ International-a - Rocky Jones, uzevsi kao glavnu asocijaciju ujedanje i kiseli osecaj koje takvi zvuci namecu.
EURO DJ - POP Mogucnosti koje pruza nova sampling tehnologija kao i nezaustavljiva ekspanzija House scene cini da mladi DJ producenti stvore vrstu Crossover Clubsyle-a, vesto mesajuci semplovane vokale i underground stilovima, ali i dozivevsi enorman komercijalni uspeh. M.A.R.R.S. izbacuje svoju klasicnu sampling-orgiju "Pump up the volume", a S-Express, Bomb The Bass ("Beat Dis") i Coldcut slede istim putem.
1988. BLEEPS & CLONKS
Britanska verzija Detroit Techno-a se zasniva na ostrim elektronskim zvucima ("beeps & clonks") i gotovo bezcujnim oscilacijama izrazito niskih frekvencija koji koren vuku iz poplave video igara krajem '80-tih. Apsolutni trend postaju LFO i Tricky Disco, kao i Dextrous ("Nightmares on Wax").

EDEL - ACID (OPLEMENJENI ACID) House muzika je u neprestanom usponu; 1989 Juan Atkins, Derrick May i Kevin Saunderson odlaze u Englesku kako bi tamo uradili neke remix-e. Pod njihovim uticajem javljaju se i 808 State i A Guy Called Gerald u Manchester-u, kreiraju svoj sopstveni stil Experimental House- a. Singl "Pacific" grupe 808 State postaje legendaran.
UK ACID HOUSE '88 je godina Acid-a u engleskoj.

Techno,trance,house.........

To je vrsta muzike koja nastaje sredinom XX vijeka,ali se razvija ubrzano tek od izuma klavijatura.Klavijatura je rezultat saznanja da se boja,duzina,jacina zvuka moze snimiti digitalno.Tako se vremenom dobija nesto savremeniji sound.Pocelo je i koriscenje gramofona ne samo za pustanje muzike,vec i za njeno stvaranje.Takodje,napravljeni su razliciti programi pomocu kojih je moguce stvarati i obradjivati sound(DJ produkcija).Elektronska muzika kakvu danas poznajemo javlja se sedamdesetih godina,pojavom prvih disco klubova,tada se prvi put javlja i izraz DJ(disco
jockey).DJ tih godina samo pusta muziku u disco clubovima,i to ce se uskoro promjeniti.Tvornice su pocele da proizvode gramofone na kojima je se mogao
ostvariti kontakt sa plocom.Dva najstarija pravca elektronske muzike,su house i techno.House je dio disco vala,to je u sustini dance muzika.Techno se javlja osamdesetih u Detroitu(SAD).On je u Americi cisto undergorund muzika dok u Evropi dolazi do sire publike.
DJ produkcija je obrada i stvaranje zvuka na racunaru.Neki od najpoznatijih programa su reason,traktor,fl studio.DJ produkcija se razvija uporedo sa razvojem racunara,i pojavom prvih studija.Dok neki DJ-evi rade na gramofonima,drugi odlaze u studije i obradjuju svaki nosac zvuka kojeg dobiju.Danas je svaka popularna pjesma bilo od rock-a,pop-a,repa,obradjena u
muzickom studiju.Tako elektronska muzika ulazi u sve sfere muzike.Od Britney Spiers koja ima pjesama sa techno podlogom,do Kylie Minogue.Da ne spominjemo hip-hop gdje je neophodan hip-hop DJ.Pjesma Satisfaction od Benny Benassija predstavlja komercijalni techno.

Najznacajniji pravci elektronske muzike su:house,techno,trance,drum and bass,jungle,ambient...A najpoznatije grupe i DJ-evi,od kojih su neki i izvrsni producenti su:Umek, Carl Cox,Tiesto,koji je i ujedno najbolji Dj na svijetu za protekle 3 godine,2004. godine pustao je muziku na otvaranju Olimpijskih igara u Atini,Ferry Corsten,Armin van Buuren,Paul van Dyk,Chris Liebing, Stanny Franssen, Marco Carola,G.Parisio, Benny Benassy, Sven Vath, Astral Projection, Chemical Brothers...Za razliku od klasicne muzike kod koje imamo tacno odredjene granice izmedju pojedinih stilova,a i sami stilovi imaju tacno odredjeni
Svaki DJ trazi svoj sopstveni izraz

Trance muzika danas spada pod okrilje elektronske dens muzike. Na značaju dobija početkom devedesetih ali to ne znači da svoje korjene nema i malo prije toga.
Naime ova vrsta muzike nije bez razloga dobila takvo ime. Prije svega trance ili trans predstavlja neko posebno duhovno stanje, stanje svijesti (state of mind) koje izlazi iz okvira svakodnevne realnosti. Korjene elektronske trance muzike treba tražiti u ritualnoj (čitaj: tribal-noj, plemenskoj) muzici koju imamo kod šamana iz Afrike, Centralne i Juzne Amerike a imamo i izvjesne uticaje iz budističke religije sa Istoka, preko hrišćanske religije sa prostora Blistog Istoka, arapske muzike i skroz do udaljenih mjesta Australije, Novog Zelanda, Papue Nove Gvineje (ima puno bandova iz Australije koji svoju muziku, iako ne elektronska u pravom smislu, nazivaju tribal trance) itd.

Dakle, trance muzika ima svoje dublje značenje koje nije samo slušnog karaktera. Ali da ne izlazimo iz okvira elektronske muzike, vraćamo se upravo korjenima same elektronske muzike i njene povezanosti sa trance muzikom, zato evo riječi Ralfa Huttera iz kultnog benda Kraftwerk: "The soul of the machines has always been a part of our music. Trance always belongs to repetition, and everybody is looking for trance in life... in sex, in the emotional, in pleasure, in anything... so, the machines produce an absolutely perfect trance."

Takođe, svi današnji poznatiji trance umjetnici i DJ-ji na pitanje ko im je uticaj oni će odgovoriti da su to uglavnom začetnici elektronskog ambijentalnog zvuka poput Vangelis-a, Jean Michel Jarre-a i sl.

Možda i najnejasniji žanr iz domena elektronske dens muzike (EDM), trance se može opisati kao melodičan, manje ili više, muzički stil koji ima slobodnu formu izražavanja, koji je nastao iz techno-a ili house-a. Možda iz oba ova dva stila. Bez obzira na clubbing i clubbere, party zaluđenike i pristalice EDM-a, trance predstavlja značajan napredak i razvitak bar u oblasti (post) moderne dance muzike.

Dok još uvijek ne postoji baš tačna definicija trance-a, sami trackovi ovog žanra obično se karakterišu kao vrlo prihvatljivi za slušanje široj publici i poprimaju čak anthem-ske razmjere. Polazeći od toga, u osnovi trance track kombinuje određenu melodiju (obično sa synthova) i/ili vokal sa ne mnogo komplikovanom bas-linijom (znači minimalna), prost drum patern (koji obično sadrži snare i/ili kick drum roling sekvencu da najavi glavne momente u tracku), i možda jedan ili dva ostala polu-kvantifikovana čujna elementa koji obezbeđuju teksturu i poboljšavaju ukupan ritam. Ipak, neki trance se ne poklapa baš sa ovakvim profajlom, i često puta klasifikacija track-a kao trance-a se određuje na osnovu onoga ko je zapravo odsvirao i kako sve to zvuči. Imamo i nekoliko glavnih podjela (prema ritmičnosti ali i po feelingu koji stvaraju) na:
- classic (rani trance)
- ambiental (listening, lounge tip trance muzike)
- psychedelic trance (goa, psy, minimalist…oko 140 BPM i vise)
- progressive trance (progressive, deep, tribal, breaks, tech; do 130 BPM)
i imamo još podosta podžanrova koji uglavnom zbog nekvaliteta i komercijalnog karaktera ne zaslužuju klasifikaciju među gornjim navedenim (euro dance/trance trash, hard trance, rave…)

Kratak pregled istorije trance-a

Kao žanr, za trance se može reći da je počeo kao ogranak techno-a koji je puštan u njemačkim klubovima početkom 90-tih. Ime je nastalo 1991. iz zajedničkog projekta Dag Legner-a (DJ Dag) i Rolf Ellmer-a, koji je nosio ime Dance2Trance. Njihov track We Came In Peace takođe je postavio originalnu definiciju trance muzike, izmijenjen i pomalo monoton patern sa kratkim ali ponavljajućim glasovnim semplovima. Zvuk je varljivo i hipnotički uticao na slušaoca. Rani trance, argumentovano tvrdeći, fuzija techno-a i house-a, imao je dosta toga zajedničkog sa techno-om u smislu tempo-a i ritmickih struktura ali takođe sadržao je mnogo više melodičnih dionica koje su izdvojene iz house stila (club, euro, NU-NRG) popularnog u evropskim klubovima u to vrijeme. Ipak melodije u trance-u su se razlikovale od tog euro-klupskog house-a po više emotivnosti i emotivnom upliftingu, one nisu bile tako bounce kao sto je to u house-u bilo. Taj rani trance je težio da bude okarakterisan anthemskim kvalitetima kako je spomenuto gore, i tipično je uključivao breakdown dionice u tracku u kojima je beat upadao u nekoliko uzastopnih barova nakon čega bi se fokusirao na melodiju a onda ponovo vraćao na beat ali sa promijenjenim intezitetom.

Zvuci koji su se koristili i koriste u trance-u uglavnom proizilazile sa analognih sinitisajzera (u poslednjoj deceniji imamo digitalne simulacije koji se nazivaju Virtual Analog Synthesizers); to su sočni string zvuci (nalik violinskim strunama) koji čine osnovu za melodiju i pad-ove; takođe za ritmičke strukture imamo analogne synthove za baslinije (bassline synths) i ritam mašine za već dobro poznati four-on-the-floor vodeći ritam. Ovakav stil je odmah postao popularan u Evropi i vrlo brzo se širio dalje. U tim samim počecima imali smo podjelu na dream trance, acid trance, hard trance i goa.

Sredinom 90-tih, trance je postao jedan od najkomercijalnijih zanrova EDM-a. Puno popularan. U to vrijeme trance je bio sinonim za progressive house, ta dva pravca dobila su prost komercijalan naziv progressive. Umjetnici poput Brian Transeau-a (BT), Paul Van Dyk, Ferry Corsten, Underworld i sl, našli su se u prvom planu kao premijerni producenti i remixeri, donoseci trance-u emotivniji i epic feeling. U međuvremenu, DJ-ji poput Paul Oakenfold-a, Sasha i John Digweed-a, promovisali su zvuk po klubovima i prodajom promo mixeva. Krajem 90-tih, trance je  jos uvijek ostao dosta komercijalan ali je u isto vrijeme prerastao u vrlo raznolik žanr. Neki od umjetnika, koji su pomogli u stvaranju trance-a početkom i sredinom 90-tih, krajem dekade prešli su na više experimentalniji a istovremeno i kvalitetniji posao (od ovde spominjanih to su BT i Underworld). Možda kao rezultat toga imamo sličnu situaciju i sa DJ-ima, na primjer Sasha & Digweed, koji su pomogli progresivnom zvuku da dospije u prvi plan, napuštaju sve to 2000-te i počinju da vrte nešto mračniji zvuk nazvan deep trance (kako je naglašeno na njihovom izdanju Communicate iz 2000-te).

Danas (kako je i ranije spomenuto), trance zavisi od toga ko ga radi i kako to zvuči. Puno umjetnika koji su opisani time da prave vrlo moćan trance (recimo Underworld-ov hit Cowgirl iz 1994.-te), ponekad urade i poneki više techno track (Underworld - Moaner iz 1998.);
DJ-ji poput John Digweed-a koji je poznat po tome sto je 1996. vrtio light trance antheme, danas više vrti nešto dark i više house zvuk. Sa druge strane imamo umjetnike i DJ-je koji nastavljaju sa anthemskom komercijalnom progresivom (recimo DJ Tiesto i ATB), a opet imamo i potpuno nove forme i teme trance zvuka koje sa pravom možemo nazvati progressive u smislu stalnog napredovanja (DJ-ji poput Sander Kleinenberg-a, Steve Lawler-a, Hernan Cattaneo i sl.)
  
Za konkretne primjere, možda je najbolje preslušati neke od kompilacija koje izlaze sa Global Undeground label-a, GU i Nubreed serijali, zbog toga što one mozda i najbolje govore o diverzitetu današnjeg prije svega naprednog a i kvalitetnog house/trance zvuka, a i iz razloga što ih miksaju jedni od najboljih DJ talenata. Takođe preporuke idu i ka Tranceport/Perfecto serijalima… Bilo koji od Sasha & Digweed-ovih Horthern Exposure mixeva, zatim Renaissance serijali i sl.



Za kraj možemo reći da se trance kao poseban žanr elektronske dance muzike vrlo dobro ustoličio u underground-u, nije više komercijalan i slabog kvaliteta, čak šta više neki drugi stilovi uzimaju neke njegove segmente i time dobijamo nove fuzije i nove žanrove. Sa pravom se može tvrditi da je trance evoluirao u najboljem mogućem pravcu.